Ruh sağlığı alanında görev alan birden fazla meslek grubu mevcuttur. Psikiyatristler, psikologlar, klinik psikologlar, psikolojik rehber ve danışmanlar, çocuk gelişimci, sosyal çalışmacı/sosyal hizmet uzmanı, psikiyatri hemşiresi, özel eğitim öğretmeni bunlar arasında sayılabilir. Fakat Psikiyatristler ile Psikologlar genelde karıştırılır ve aralarındaki farklar merak edilir.
Ülkemizde sağlık okur yazarlığı istenilen düzeyde değildir. Yasal düzlemde de gerek ruh sağlığı alanı, gerekse de alanda faaliyet gösteren meslekler anlaşılır, çağdaş bilimsel bir şekilde tanımlanabilmiş, adil bir iş bölümü düzenlenebilmiş değildir. Yanı sıra özel alanda sunulan hizmetlerin karmaşık yapısı, denetimsizliği ve piyasanın kâr merkezli işleyişi de sürece dahil olunca basit cevapları olan bu sorular anlaşılamaz bir hale bürünmüştür.
Bu karmaşık yapıda ruh sağlığı alanında iyileşme ihtiyacı olan hastalar Psikiyatristleri ilaçla tedavi eden, Psikologları konuşarak sorunları çözen kişi olarak görüyor. Bu cevap kişinin, farklılıkları anlamasında ve ihtiyacı olan hizmete ulaşmasında yeterli olmayacaktır.
Her iki meslek grubu ruh sağlığı alanında faaliyet göstermekle birlikte almış oldukları eğitim ve buna bağlı mesleki becerileri aralarındaki en temel ayrımı oluşturur.
Psikiyatristler tıp fakültesi mezunu hekimler olup üstüne Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanlığı eğitimi alarak bu unvanı edinirler. Ruhsal-psikiyatrik hastalıkların tanısını koyup tedavi etmede yetkili ve sorumlu meslek grubudur. Kamuda çalışıyor ise Sağlık Bakanlığı, özel alanda mesleğini icra ediyor ise şehrin il sağlık müdürlükleri ve tabip odasının denetimine tabidirler.
Psikolog unvanı ise fen ve edebiyat fakültelerine bağlı lisans eğitimini tamamlamış kişileri tanımlar. Sağlık-klinik alanı dışında Endüstri/İş ve Örgüt, Çevre, Adli, Trafik, Nöropsikoloji, Deneysel, Sosyal, Gelişim, Spor, Eğitim alanları gibi alanlarda psikolojik gözlem, psikometrik ölçme değerlendirme araçlarını uygulama, danışmanlık, psikoeğitim, psikolojik destek sunma gibi görevler üstlenirler.
Yine Psikoloji bölümü lisans eğitimi üzerine alınan yüksek lisans ve doktora eğitimleri ile yukarıda bahsedilen çalışma alanlarında uzmanlaşabilmekte ilgili alanlarda özel çalışmalar yürütebilmektedir. Klinik Psikolog unvanı da mesleki faaliyetlerini psikiyatrik hastalıklar alanında özelleştirmiş yüksek lisans ve doktora eğitimlerini bu alanda tamamlamış, psikiyatrik hastalıklara yönelik psikoterapi uygulamaları yapabilen psikologları tanımlar.
Sağlık bakanlığına bağlı hastaneler dışında, ilgili bakanlıklara bağlı okullar, ceza infaz kurumları, kadın sığınma evleri, özel rehabilitasyon merkezleri, yaşlı bakımevleri gibi alanlarda da Psikologlar çalışabilmektedir. Kamu kurumlarında, revize edilme ihtiyacı açık olmakla birlikte, daha net bir iş bölümü ve meslek tanımı mevcuttur denebilir.
Asıl büyük karmaşa özel alanda yaşanmaktadır. Ruh sağlığı alanına dahil meslek grubu olmamasına, yeterli eğitimi bulunmamasına rağmen birçok kişi değişik “terapist” tanımlamaları ile alana dahil olmuşlardır. Bu konuda ilgili yasal düzenlemeler için çeşitli meslek örgüt ve dernekleri yoğun çaba sarf temektedir. Bu nedenle özel alandaki bu karmaşanın farkında olarak seçenekleri değerlendirmek yararlı olacaktır.
Yine hatırlanması gereken bir diğer unsur, psikiyatrik hastalıklar, ruh sağlığı alanında faaliyet gösteren meslek grupları tarafından, çeşitli eğitimler marifetiyle “fark edilebilir olsa da” söz konusu hastalıkların tıbbi tanısının ancak hem psikiyatrik hem de bedensel diğer hastalıkları bilen, bunları birbirinden ayırması beklenen bir tıp doktoru olan Psikiyatristler tarafından konulabildiğidir.
Psikiyatrik hastalıkların tedavisi yine tıp doktoru olan Psikiyatristlerin sorumluluğunda ilerlemesi gereken bir süreçtir. Bu hastalıkların tedavisinde ilaçla tedavi de sadece Psikiyatristlerin düzenleyebileceği bir tedavi şeklidir.
Psikolojik destek, danışmanlık, eğitim gibi gereksinimleri karşılama ruhsal sağlık alanında bilimsel eğitim almış bahsedilen meslek gruplarınca yapılabilmektedir. Ancak psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılan psikoterapi yöntemleri Psikiyatristler dışında klinik alanda ilgili hastalıklara yönelik bilimsel eğitimlerini tamamlamış Klinik Psikologlar tarafından uygulanmalıdır.
Hangi durumda hangi meslek grubuna başvurulacağı ise ihtiyacın ne olduğunun açık ve doğru bir biçimde tanımlanması ile mümkün olabilmektedir. Söz konusu olan normal sınırlar çerçevesinde yaşanan çeşitli sorunlara yönelik danışmanlık, eğitim, özel gereksinimleri tanımlama veya psikolojik destek alma gibi bir yardım arayışı ise Psikologlar ilk akla gelebilecek meslek gurubu iken, gereksinime göre ruh sağlığı alanında faaliyet gösteren bilimsel eğitim programlarını tamamlamış diğer meslek gruplarından da yardım alınabilmektedir.
Ancak söz konusu zorluklar, beraberinde bir hastalık şüphesi getiriyor ilaçla mı yoksa bir psikoterapi programı ile mi iyileşilebileceği sorusuna cevap aranıyorsa bir Psikiyatristten yardım almayı öncelemek daha işlevsel bir yaklaşım olacaktır.
